Welke kant gaat onze kerk op?
gepubliceerd op donderdag, 22 juni 2023
Paus Franciscus is nu tien jaar onze paus. Welke kant gaat de kerk op met deze paus? Zijn belangrijkste bijdrage is mijns inziens dat hij heeft gekozen om het evangelie van Jezus weer meer centraal te stellen. Waaruit blijkt dat? Ik heb daartoe vijf publicaties van zijn hand geselecteerd. Vier daarvan zijn ook voor ons als parochianen geschreven. Je kunt je erdoor laten inspireren en motiveren en zo gaan meehelpen, met ons pastoraal team, om de kant op te gaan van de synodale kerk en een missionaire parochie.
Die vijf publicaties gaan achtereenvolgens over: de droom van de paus, dat we als kerk en gelovigen een echte ommekeer moeten maken terug naar de bron; dat we als kerk de uitbuiting van mensen en van de aarde / het milieu niet moeten accepteren en zelf goede voorbeelden gaan geven; dat we als christen moeten proberen deze naam meer waar te gaan maken; dat we Jezus liefdesgebod ‘heb u naasten lief’ ook in de weerbarstige praktijk meer waar gaan maken: door alle medemensen te zien als onze broeders en zusters; en tenslotte dat we als gedoopten echt medeverantwoordelijk zijn voor de kant die onze geloofsgemeenschappen en de kerk op moeten gaan.
In hetzelfde jaar dat Franciscus paus werd schreef hij de zeer lezenswaardige apostolische brief ‘Evangelii gaudium’ ofwel ‘De vreugde van het evangelie’. Daarin heeft hij zijn droom als volgt op papier gezet: ‘Ik droom van een missionaire keuze die alles kan omvormen en wel zo dat gebruiken, levensstijlen, taal en elke kerkelijke structuur meer de evangelisatie van de hedendaagse wereld dienen dan zichzelf’. De kerk moet er dus niet zijn voor de kerk zelf. Dit vraagt om een omvorming of ommekeer om de mensen te bereiken met het evangelie en om als kerk en parochianen het evangelie, vooral ook zelf, meer in de praktijk proberen te brengen.
In 2015 verscheen zijn encycliek ‘Laudato si’, ‘Geprezen zijt Gij’. De titel is ontleend aan het bekende Zonnelied van St. Franciscus, de heilige wiens naam de paus heeft gekozen als richtingaanwijzer van zijn droom over een eenvoudige en naar buiten gerichte kerk. De paus wijst erop dat we als kerk en parochianen solidair moeten zijn met de mensen die worden uitgebuit door marktmechanismen in dienst van het eigen belang en winstbejag, en daarmee samenhangend ook de aarde en het klimaat aantasten, ons gemeenschappelijke huis. Dat tast de ‘broederschap’ met heel de schepping aan.
Met de apostolische brief ‘Gaudete et exsultate’ - ‘Wees blij en juich’ - uit 2018 wil de paus ons stimuleren om het evangelie ook zelf in de praktijk te brengen. Dat is belangrijk om te kunnen bijdragen aan de missionaire ommekeer van de kerk. Hoe doe je dat dan, denk je als parochiaan? Je verwacht wellicht een ingewikkeld antwoord. De paus schrijft echter: ‘Als iemand onder ons zich afvraagt wat we moeten doen om een goed christen te zijn, is het antwoord eenvoudig. We moeten elk op onze eigen manier handelen naar wat Jezus vertelde in de zaligsprekingen’. (Mattheüs 5,3-12)
We moeten hard werken om elkaar, inclusief vluchtelingen en uitgebuite mensen, meer als broeders en zusters te gaan zien, als kinderen van dezelfde Vader, zowel binnen de kerk en je eigen geloofsgemeenschap als daarbuiten. Ook dat is hard nodig om bij te dragen aan de opdracht van Jezus en de droom van de paus. In 2020 verscheen daarover de encycliek ‘Fratelli tutti’ - ‘Allen broeders en zusters’.
Tenslotte is de paus er na negen jaar in geslaagd een nieuwe grondwet voor de curie, ‘Praedicate evangelium’ - ‘Verkondig het evangelie’ - er doorheen te krijgen. De curie, een belangrijk en vooral behoudend machtsbolwerk in de kerk, ‘bewaakt’ vooral het geloof en de leer. In lijn met de opdracht van Jezus wordt nu de topprioriteit de missie van de kerk om naar buiten te treden en het geloof te verkondigen. Ook is bepaald dat niet een wijding, maar het doopsel, toegang kan geven tot deelname aan functies in de curie en het Vaticaan. Zo heeft de paus besloten om leken stemrecht te geven in de synode over kerkvernieuwing in oktober dit jaar.
De afgelopen jaren heeft paus Franciscus met zijn medewerkers een unieke prestatie geleverd: in onze kerk moet het evangelie weer meer centraal gaan staan. Onder leiding van de heilige Geest, en dus niet van de curie of de paus, moeten we als kerk, parochie en parochianen ons gaan inzetten om het evangelie meer in de praktijk te gaan brengen. Ook in onze geloofsgemeenschappen zelf door te bidden om hulp van de heilige Geest. Zo kunnen we als leerlingen van Jezus uitnodigend en aanstekelijk naar buiten gaan treden.
Frans van den Bosch, pastoraal assistent
Wie in principe belangstelling heeft om zich met mede parochianen te laten inspireren door een van deze publicaties kan een email sturen naar:
pastoraalassistent@outlook.com.