Een uitdaging voor de oecumene

In gesprek met de hervormers: Erasmus, Luther en Adrianus

gepubliceerd op dinsdag, 24 oktober 2017

Als een zachtaardig en diplomatiek bestuurder in Kerk en wereld in de woelige 16e eeuw, zo zette schrijver-journalist Twan Geurts op dinsdag 4 oktober voor ruim 60 aanwezigen de Nederlandse paus Adrianus VI neer in een gedegen lezing in de Cuyperszaal in ‘de Pelgrim’, ons pastoraal-diaconaal centrum.

De Reformatie, ingezet door Luther in zijn strijd tegen onheuse parktijken in de Kerk, en de fijnzinnige theologische en taalkundige studies van Erasmus, tijdgenoten van Adrianus, vormden mede het decor voor het verhaal over deze paus. Hij kon het tij van de splitsing tussen protestanten en katholieken niet keren, daarvoor waren er ook teveel politieke belangen in het Europa van die tijd in het spel. Boeiend waren ook enkele kleine wetenswaardigheden. Zo kwam de moeder van Erasmus uit Zevenbergen en was Adrianus korte tijd pastoor van Goedereede, waar in een hotel nog steeds de pauskamer is te bezichtigen. En in het gevolg van keizer Karel V zou de latere paus wel eens vanuit het noorden via Dordrecht op doortocht in Oudenbosch kunnen zijn geweest.

Adrianus werd geboren in Utrecht en werd tot paus gekozen in een tijd waarin een plaats in de hemel kon worden afgedwongen door het kopen van aflaten en waarin een rechte levenswandel voor veel prelaten niet was weggelegd. De Augustijner monnik Luther klaagde dit aan. Zijn stellingen vonden hun ontstaan in het geloof dat alleen door de genade Gods mensen kunnen worden verlost (rechtvaardigingsleer), niet door menselijke praktijken (goede werken), en dat het alleen de Schrift is waarin we Gods Woord kunnen vinden om dat na te volgen. Wat volgde was een pijnlijke scheiding in het christelijke landschap

Langzamerhand kunnen katholieken en protestanten het weer beter met elkaar vinden. Sinds 1999 delen ze de overtuiging dat het leven een gave uit Gods genadige hand is. God heeft het laatste woord in het leven van de mens. Maar in de gave van het leven ligt ook een opgave: barmhartig zijn en Gods liefde in de liefde aan de naaste uitdragen.

Paus Adrianus was het die zijn curieleden de les las, omdat ze zich onwaardig gedroegen als bestuurders van de Kerk. Was het niet paus Franciscus die dat ook op zijn manier deed bij zijn aantreden in 2012? En ook wij mogen onze hand in eigen boezem steken: hebben wij oog voor de ander, het kleine, het kwetsbare? Zijn we niet te vaak met onze eigen dingetjes bezig? Is er ruimte in ons leven om genade te ontvangen, zomaar in de stilte, in de ontmoeting met God, in het gebed?

Zo gaan we dit najaar op weg naar de Advent en de Kersttijd, waarin we vieren dat ons menselijk verlangen naar zin een antwoord krijgt in God die zijn menselijk gezicht laat zien in een mensenkind, Jezus van Nazareth.

Peter Hoefnagels, diaken