‘De hoop sterft het laatst’

‘n overweging bij het feest van de heilige Clemens

Hoop en hopeloosheid, Clemens heeft er weet van gehad. Hoop is een medaille met twee kanten: de ene kant heeft met ‘verlangen’ te maken. Door het verlangen worden wij als het ware langer, we strekken ons uit, we staan uit naar God. God legt verlangen in ons hart en Hij stilt dat verlangen. Hij wekt het verlangen in ons en doet ons vertrouwen dat dat verlangen wordt vervuld. De andere kant van de medaille, dat is de volharding. Dat wachten op God, dat duurt soms eindeloos. Er is tegenwind, het kan gaan stormen, je kunt de moed verliezen. Over deze medaille met twee kanten, daarover dadelijk iets meer.

Tweeënzeventig leerlingen

‘Die Hoffnung stirbt zuletzt’ is een Duits gezegde Iemand gebruikte het deze week in een gesprek door de telefoon. Ik hoorde het voor het eerst. Vertaald wil het zeggen: ‘de hoop sterft het laatst’. Nogmaals, ik kende de uitspraak niet, de woorden raakten me en ik moest direct denken aan vandaag, aan Clemens, hij die weet heeft van hoop, hij die weet heeft van hopeloosheid. Clemens staat in die oude traditie van de 72 leerlingen, die door Jezus er op uit worden gestuurd (Lucas 10, 1-23). Iedere generatie opnieuw ontdekken vrouwen en mannen dat zij zijn geroepen. Ieder van ons hier aanwezig draagt een eigen roeping met zich mee. In ieder van ons is een kiem aanwezig, waardoor we kunnen uitgroeien tot een levende bouwsteen. Het geschenk dat God neerlegt in ons hart, dat is niet bedoeld om er zelf mee te scoren, we krijgen geen genade om daar puur voor onszelf beter van worden! Als je gehoor geeft aan de stem van de Geest, dan heb je oog voor ieder die jouw pad kruist. Als je toegeeft aan de Trekkracht van de Geest, dan bouw je de gemeenschap mee op.

Arbeiders voor de oogst

De aanwas van arbeiders voor de oogst stagneert. Het huis van de kerk krimpt zienderogen, de oogst ligt te wachten! Gerard de Korte, de bisschop van Den Bosch, zegt alle jaren: ‘De katholieken kennen een bepaalde sprakeloosheid, ze weten niet meer zo goed waar het om gaat in het geloof!’ Er is natuurlijk iets voor te zeggen. Feit is wel dat de bisschop op deze manier de bal bij de gelovigen legt. Want... zou je niet met evenveel recht kunnen zeggen: ‘Hoort de bisschop wel wat er onder zijn gelovigen leeft? Hoort hij wel waarmee zijn mensen opstaan en slapen gaan? Verstaat hij wel wat er in de harten van zijn mensen leeft? Speel ik de bal nou terug? De leiding van de kerk en de basis, ze spreken soms een andere taal, ze raken elkaar soms kwijt!

De juiste vragen

Clemens Maria Hofbauer is geboren in Tsjechië. Afgelopen zaterdag was een landgenoot van hem op televisie: Thomas Halik, een priester uit Tsjechië. Jacobine Geel interviewt hem in ‘Jacobine op Zondag’. Het programma is de moeite waard! Halik groeit op in de tijd van het IJzeren Gordijn, is in zijn jeugdjaren niet kerkelijk, werkt als psychotherapeut met alcohol- en drugsverslaafden. Als hij de 20 is gepasseerd komt hij tot geloof en wordt in het geheim tot priester gewijd. ‘Vaak denken we in de kerk dat het om de antwoorden gaat. We denken dat het gaat om zéker weten en om stelligheid! Nee’, zegt Thomas Halik, ‘het gaat erom dat we de juiste vragen helder krijgen: wat staat er op het spel in ons geloof, voor welke uitdagingen staan we als kerk, durven we écht in gesprek te gaan met mensen van buiten de kerk?’ Halik spreekt ook over zijn laatste boek, met als titel ‘Raak de wonden aan’. Een uitspraak daaruit: ‘Alleen verwonding is een teken van wáár geloof!’ Een hele spannende uitspraak! Het betekent dat degene die het méést diepgaand door het lijden is getekend, dat die het beste verstaat waar het om gaat in het geloof!

Waar ligt nu de bal?

Ligt die bij de gelovigen in de parochies, ligt die bij de leiding van de kerk? Of ligt de bal misschien op de grens van kerk en maatschappij? Gelovig of ongelovig, kerkelijk of buitenkerkelijk, we zijn allemaal gewond, we lopen allemaal mank. Clemens zet vandaag een lijn uit naar de toekomst. In het openingsgebed baden we tot God: ‘Gij, God, hebt Clemens de rijkdom laten verkondigen van uw menslievendheid en mildheid’. In de kerk én buiten de kerk vindt je alle schakeringen terug, strikt en streng, ruimhartig en mild en alles wat er tussen zit. Clemens heeft de diepte gepeild van de hoop, Clemens heeft de diepte gepeild van de hopeloosheid. Clemens weet het uit ervaring ‘Die Hoffnung stirbt zuletzt’, de hoop sterft het laatst. Collega Maickel weet dat ook, hij is degene die erover sprak door de telefoon. Dat Clemens voor ons ten beste mag spreken nu wij de toekomst tegemoet gaan.

Piet de Meijer, pastoraal werker