Op weg als Pelgrims van de Hoop

Oktober wordt dit jaar een bijzondere maand voor de katholieke Kerk. Na een lange voorbereidingsperiode wordt van 4 tot en met 29 oktober in Rome een algemene bisschoppensynode gehouden. Deze gaat over het thema synodaliteit. Letterlijk betekent dit ‘samen op weg gaan’. Op initiatief van paus Franciscus wordt tijdens deze synode gesproken over de vraag hoe allerlei geledingen binnen de Kerk meer kunnen worden betrokken bij het uitdragen van het geloof en ze elkaar kunnen begeleiden en letterlijk ‘begeesteren’ om in onderlinge verbondenheid hun roeping en hun zending te beleven. De paus heeft meermaals benadrukt dat synodaliteit niet één gebeurtenis is, maar een proces.

De afgelopen jaren heeft er al een wereldwijd traject plaatsgevonden, waarbij gelovigen en ook niet-gelovigen konden meepraten over de manier waarop de Kerk zich in deze tijd het beste kan presenteren. Eerst waren er gespreksrondes in de parochies, die per bisdom werden samengevat, vervolgens per land en daarna per continent. De belangrijkste conclusies daarvan zijn samengevat in een werkdocument (instrumentum laboris), dat als uitgangspunt dient voor de bijeenkomst van de bisschoppen met de andere synodeleden en de paus.

Het eerste deel van het document gaat in op de ervaringen van de afgelopen twee jaar en schetst een route naar een meer synodale Kerk. Het tweede deel richt zich op drie prioriteiten, die de kern vormen van de bijeenkomst in oktober. Deze drie thema’s zijn: groeien in gemeenschap, door iedereen te verwelkomen en niemand uit te sluiten; het erkennen en waarderen van de bijdrage van iedere gedoopte met het oog op zending; en het formuleren van nieuwe bestuursstructuren en -dynamieken, die op termijn tot een missionaire synodale Kerk leiden. Paus Franciscus wil toegroeien naar een Kerk, waarin ontmoeting en dialoog een belangrijkere rol gaan spelen. Daarom wordt er nu voor het eerst ook door niet-bisschoppen deelgenomen aan de synode. Vrouwen en mannen uit de hele wereldkerk zijn uitgenodigd om mee te praten én mee te stemmen! De Amerikaanse bisschoppenconferentie had een tamelijk behoudende delegatie samengesteld. De paus voegde er enkele hervormingsgezinde mensen aan toe, waaronder de bekende Jezuïet James Martin, die zich in Amerika sterk maakt voor de LBGTQ+-gemeenschap. De Duitse bisschoppen hadden een sterk hervormingsgezinde delegatie samengesteld. Daar voegde de paus enkele behoudende Duitse bisschoppen aan toe.

Paus Franciscus wil veranderingen niet van bovenaf opleggen, maar van onderaf in dialoog laten groeien. In dat groeiproces bevinden we ons en hopelijk zien we al wat zaadjes, die in de afgelopen jaren zijn gezaaid, voorzichtig ontkiemen en worden er in deze weken nieuwe stappen gezet op weg naar een meer synodale kerk, maar ook open, gastvrije en diverse kerk. “Een synodale Kerk is ook een Kerk van ontmoeting en dialoog met gelovigen van andere religies en met andere culturen en samenlevingen”, zo stelt het werkdocument. Verder spreekt de tekst over “een Kerk die niet bang is voor de verscheidenheid die ze draagt”, maar “deze waardeert zonder haar tot uniformiteit te dwingen”. Ten slotte noemt het document de Kerk synodaal wanneer ze “onophoudelijk wordt gevoed door het mysterie dat ze viert in de liturgie, waarin ze elke dag ‘radicale eenheid’ ervaart in hetzelfde gebed, te midden van een ‘verscheidenheid’ van talen en riten”. Namens Nederland neemt hulpbisschop mgr. Ted Hoogenboom van het aartsbisdom Utrecht aan de synode deel. Volgend jaar oktober vindt er een vervolgsynode plaats.

Na deze belangrijke en misschien ook wel een beetje spannende oktober sluiten we dit kerkelijk jaar af met de dagen van Allerheiligen en Allerzielen, de Zondag van de armen en het feest van Christus Koning, om daarna met de eerste zondag van de (dit jaar heel korte) Advent de voorbereiding op het Kerstfeest te starten. Hopelijk geeft de komende tijd ons de nodige inspiratie en begeestering (of is dat hetzelfde?) op onze weg als Pelgrims van de Hoop - het motto van het Heilig Jaar 2025 - in de kerk en de wereld van vandaag!

Maickel Prasing, pastoor