Alweer een kerkplek dicht

Veel parochies in ons bisdom zijn volop bezig met de toekomst van de kerkgebouwen. Ze zijn veelal nauwelijks nog te onderhouden en drukken (te) zwaar op de parochiebegroting. Daarnaast is meestal het kerkbezoek bedroevend gering. Na het voltooien van de fusieprocessen tot parochies nieuwe stijl (in Duitsland spreekt men van XXL-parochies) en het bijbehorende gewenningsproces staat men bijna overal voor de keuzes welke kerk men wil behouden en welke kerken moeten worden herbestemd.

We zagen het eigenlijk al heel lang aankomen. Het Rijke Roomse leven van de volkskerk, waar iedereen welhaast automatisch bij hoorde en van wieg tot graf kerkelijk werd verzorgd, ligt allang achter ons. In de vijftiger jaren van de vorige eeuw kwamen er al wat barstjes in en vanaf de zestiger jaren ging de kerkelijke betrokkenheid gestaag achteruit. De grote binnenkerkelijke polarisatie in Nederland en de misbruikschandalen - en hoe daarop door de kerkelijke overheid werd gereageerd - hebben het proces zeker versneld.

Toen ik een tiener was, waren er in mijn thuisparochie nog één mis op zaterdagavond en vier missen op zondag: in de ochtend om half negen, om tien uur - dat was de Hoogmis - en nog een om half twaalf. De zondagavondmis heb ik ook nog net meegemaakt. Die werd als eerste afgeschaft, daarna de vroegmis en daarna werden de twee zondagsmissen tot één samengevoegd. Daarna werd er overgestapt naar één mis per weekend. Dit alles in ongeveer veertig à vijftig jaar. In de meeste parochies ging dit vergelijkbaar zo.

En nu zijn we aangekomen in de tijd dat er op sommige plekken voor die éne viering te weinig belangstellenden zijn en we op andere plekken het nog net halen om min of meer voldoende kerkgangers te hebben. Echt druk is het nergens meer. Het is een sluipend proces dat naast de teruggang van het aantal kerkgangers ook een grote teruggang van pastorale beroepskrachten, dopelingen, eerste communicanten, vormelingen, kerkelijke huwelijken en kerkelijke uitvaarten met zich meebrengt.

Ook in onze Bernardusparochie ontkomen we niet aan dat proces. Binnenkort verlaten we voor de zondagsvieringen noodgedwongen de Grote Kapel van Bovendonk. Het opzeggen van de huur was voor ons een onaangename verrassing. We waren graag nog een jaar of vijf gebleven. Na het vertrek, drie jaar geleden, uit de St. Jan de Doperkerk waren we er eigenlijk net goed thuisgeraakt. Met behulp van velen en met enkele elementen uit de voormalige kerk was het een prettige plek om te vieren geworden. Dat we er nu al weer weg moeten is pijnlijk en teleurstellend. In onze parochie blijven de Basiliek in Oudenbosch en de Heilige Laurentiuskerk in Oud Gastel open voor de eredienst, evenals voorlopig ook de Heilig Hartkerk in Bosschenhoofd. Hier zijn we - eerlijkheidshalve - al in gesprek over de toekomst, omdat er soms maar een handvol kerkgangers zijn op zaterdag om 17.00 uur.

Het reduceren van kerkplekken is voor trouwe kerkgangers van de kerken die moeten worden gesloten verdrietig en pijnlijk, maar onontkoombaar. Op de overblijvende kerkplekken willen wij als pastoraal team blijven werken aan een eigentijdse liturgie, geworteld in onze rijke traditie. We moeten feitelijk het parochie-zijn opnieuw uitvinden. We vieren liturgie op nog maar een paar plekken en bij die nieuwe manier van parochie-zijn hoort letterlijk en figuurlijk in beweging komen. We gáán op zondag naar de kerk, die wat verder weg ligt. Dat gaat niet vanzelf en is niet gemakkelijk. Veel mensen zijn huiverig om naar een kerk in een dorp verderop te moeten gaan. Dat zit niet in onze DNA en mensen die vroeger in het buitengebied woonden, waar de kerk van de buurparochie soms dichterbij was, weten dat je toch verplicht was om naar de eigen parochiekerk te komen voor doop, huwelijk of uitvaart. En nu moeten we er wél naar toe!

Toch zullen we die beweging moeten maken. Daarnaast willen we overleggen hoe we als parochie zichtbaar en actief willen en kunnen blijven op plekken waar de kerk is gesloten. Dat is meestal op weekdagen. Dat kan een liturgische bijeenkomst zijn, maar ook een bijbelgespreksgroep, Alpha-cursus, koffie-ochtend of themabijeenkomst. Daar moet natuurlijk wel draagvlak voor zijn. Dat is de weg die we hopelijk samen gaan. Verdriet en teleurstelling om het verlies van een vertrouwde plek, maar ook optrekkend met andere parochianen in onze overblijvende kerken en bij parochiële activiteiten, samen onderweg als pelgrims van hoop. ‘Pelgrims van hoop’ is ook het thema voor het Heilig Jaar dat in 2025 wordt gevierd. Wij, de leden van het pastoraal team, willen samen met u die weg gaan en we hopen dat u meegaat!

Maickel Prasing, pastoor